Het klinkt zo netjes, alsof het om een keurig bijgehouden tuin gaat. Alsof we met z’n allen aan het klooien zijn in een soort grootschalige modelspoorbaan, waar de vos netjes op zijn plaats blijft en de reeën braaf wachten tot het jachtseizoen begint. Maar de natuur houdt zich niet aan onze agenda. Ze kent geen beleidsplannen, geen vergaderuren, en al helemaal geen bureaucratische procedures.
Gisteren nog, buiten het jachtseizoen, liep ik met Baziel langs een akker waar ganzen zich tegoed deden aan pas ingezaaide granen. De boer, een kerel met handen zo grof als schuurpapier, stond erbij te vloeken. “Als jullie ze niet schieten, schiet ík ze,” bromde hij. En ik kon hem geen ongelijk geven. Want wat is erger: een gans die midden in de vlucht sterft, of eentje die langzaam vergiftigd wordt omdat hij anders de oogst vernielt? Het is geen zwart-witvraagstuk, maar een kwestie van wat het minste leed veroorzaakt.
“Maar buiten het seizoen mag het niet!” hoor ik de stadsmensen al roepen. Alsof wildbeheer een kwestie van kalenders is. Alsof een vos wacht tot 1 oktober om een kippenhok uit te moorden. Natuurbeheer is geen 9-tot-5-baan. Het is chaosbeheersing. En soms betekent dat ingrijpen wanneer het nodig is, niet wanneer het uitkomt op een vergunningsformulier. De natuur floreert niet op papier, maar in de realiteit van modder, regen en instinct.
Vorige week nog een zwak hert geschoten. Uit lijden verlost, buiten het seizoen. Geen trofee, geen vlees voor de vriezer, alleen maar een einde aan pijn. Toen ik het meldde, kreeg ik een preek over regels. Alsof ethiek in wetboeken past. Alsof een dier wacht op een stempeltje voordat het mag sterven. Alsof bureaucratie ooit een kreupel dier heeft gered.
De echte natuurbeheerders? Dat zijn niet de mensen achter bureaus, met hun grafieken en quota. Het zijn de boeren die nachten wakker liggen van ganzen, de jagers die een ziek dier afmaken zonder er eer aan te halen, en de boswachters die weten dat “bescherming” soms een kogel betekent. Zij zien het bloed, ruiken de angst, en dragen de verantwoordelijkheid waar anderen alleen maar over debatteren.
Natuurbeheer is geen sprookje. Het is modder, bloed en moeilijke keuzes. En het stopt niet omdat een kalender het zegt. Het wacht niet op vergunningen of morele consensus. Het is een voortdurend evenwicht tussen ingrijpen en loslaten, tussen compassie en harde noodzaak. En wie dat niet begrijpt, heeft nog nooit écht in de modder gestaan.